DZIECKO PRZEDWCZEŚNIE URODZONE

- POTRZEBY A RZECZYWISTOŚĆ

Wcześniak to noworodek urodzony w wyniku porodu przedwczesnego z ciąży trwającej krócej niż 37 tygodni lub 259 dni. zatem mianem porodu przedwczesnego zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia określa się ukończenie ciąży pomiędzy 23. a 37. tygodniem jej trwania.

Praktyka logopedyczna spotyka się coraz częściej z problemami dotykającymi dzieci przedwcześnie urodzone, dotyczącymi dysfunkcji analizatorów zmysłów, co w istotny sposób przekłada się na funkcjonowanie poznawcze, a w konsekwencji na proces nabywania języka oraz uogólnioną dysharmonię rozwoju. Wcześniaki wymagają diagnostyki oraz stymulacji jako profilaktyki zaburzeń poznawczych i komunikacyjnych wdrażanych tak szybko, jak to tylko możliwe.

Ważnym problemem zgłaszanym przez rodziny, z którym borykają się kobiety ciężarne jeszcze przed przyjściem dziecka na świat, a także już po uro-

dzeniu, jest brak opieki psychologicznej. Ta kwestia jest poruszana najczęściej

przez matki, które w pewnym momencie docierają na terapię logopedyczną ze

swoim dzieckiem. kolejną istotną kwestią wartą uwagi jest sposób przekazy-wania informacji o przedwczesnym porodzie, dziecku wcześniaczym przez le-

karzy na oddziałach neonatologicznych. Informacje w karcie pacjenta często są

jedynymi, które otrzymują rodzice. Wielu z nich nie wie, o co zapytać, jak to

zrobić, a lekarze, i tak mocno obciążeni pracą, nie wychodzą naprzeciw, by rozpocząć rozmowę, w której pojawi się obraz możliwych nieprawidłowości wynikających z przedwczesnego porodu oraz możliwe ich konsekwencje, zarówno o charakterze pierwotnym, jak i wtórnym. Zdecydowanie lepiej wyglądałaby sytuacja wcześniaków, gdyby rodzice wiedzieli, na co mają zwracać uwagę na danym etapie rozwoju ich dziecka. Spotkanie z pediatrą podczas wizyty kontrolnej mogłoby służyć też przedstawieniu w zarysie osiągnięć w najbliższym czasie pożądanych w rozwoju danego dziecka, tak by nie zaniedbać, nie zostawić dziecka bez pomocy. Tymczasem okres przedszkolny w naszej rzeczywistości jawi się jako czas spokoju, delikatnego wytchnienia dla rodziny po rozlicznych problemach w okresie niemowlęcym. Wizyty specjalistyczne po drugich urodzinach są już coraz rzadsze, a pediatra często nie widzi deficytów rozwojowych, skupiając się na doraźnej pomocy, kiedy dziecko uległo wypadkowi czy przechodzi kolejną infekcję. rodzice mają poczucie, że wszystko co najgorsze już za nimi i za ich dzieckiem. Niestety jest to bardzo często „fałszywy spokój”, stan wyciszenia przed burzą. Przed ich dzieckiem badanie umiejętności w ramach sprawdzania tzw. gotowości szkolnej. Nagle okazuje się, że dziecko prezentuje problemy w różnych sferach rozwojowych, także językowe i emocjonalne. Jednak nie ma już czasu lub jest go zdecydowanie za mało, aby niwelować deficyty. Dziecko rozpoczyna naukę i konsekwencje pierwotnych problemów wynikających z przedwczesnego porodu ujawniają się w pełnej okazałości. W tym momencie skazujemy ucznia na niepowodzenia już na wstępie.

 Dzieci wykazują nieprawidłowości w wielu obszarach: opóźnienie w rozwoju małej i dużej motoryki, funkcji wzrokowych, percepcji słuchowej, pamięci sekwencyjnej i symultanicznej, rozumienia i nadawania komunikatów językowych. Wszystkie te czynniki wpływają na rozwój. Jednak nie ma jednego

toru – każdy wcześniak posiada indywidualną ścieżkę rozwoju i historię swojego

wcześniactwa. Długość przebywania na oddziale intensywnej terapii, pobyt w inkubatorze, brak dotyku rodzica, ból towarzyszący różnym zabiegom oraz stres

związany z wcześniejszym przybyciem na świat niejednokrotnie wiążą się z przebyciem traumy rozwojowej. W zależności od tygodnia narodzin, wagi urodzeniowej oraz zagrożeń spowodowanych niedojrzałym organizmem wpływ wcześniactwa na rozwój dzieci jest różny, ale niezaprzeczalny.

Wyniki prowadzonych badań jasno pokazują, że wcześniakiem jest się na każdym etapie życia. Optymalnym momentem zakończenia monitorowania rozwoju wydaje się okres edukacji wczesnoszkolnej (tzn. do ukończenia klasy trzeciej szkoły podstawowej), przy założeniu, że każda sytuacja niepokojąca rodzica w późniejszym okresie edukacji będzie mogła być konsultowana ze specjalistami.

neurologopeda- Janina Badziąg-Grabowska