TERAPIA DZIECI Z AUTYZMEM JAKO PROBLEM LOGOPEDYCZNY

              Autyzm jest zaburzeniem, które charakteryzuje się zespołem zróżnicowanych objawów, dlatego w najnowszych kryteriach diagnostycznych mówi się o spektrum zaburzeń autystycznych.

            Kryteria diagnostyczne autyzmu określone przez DSM V dotyczą:

• stałych deficytów w zakresie komunikacji społecznej i społecznej interakcji;
• ograniczonych, powtarzających się wzorców zachowań i aktywności.

            Terapia logopedyczna dzieci z autyzmem niezależnie od tego, czy opanowały umiejętność mówienia czy też nie, powinna być prowadzona w odniesieniu do kluczowych umiejętności społecznych. Wymaga od logopedy znajomości etapów ich pojawiania się oraz istotnego wpływu na kształtowanie się kompetencji językowych i komunikacyjnych. Bez zrozumienia znaczenia takich umiejętności, jak: dzielenie pola wspólnej uwagi, nawiązywanie intencjonalnego kontaktu wzrokowego, używanie gestu wskazywania, umiejętność naśladownictwa i działania naprzemiennego dla rozwoju mowy, trudno poprowadzić terapię logopedyczną przynoszącą efekty w postaci gotowości dziecka z autyzmem do wchodzenia w interakcje społeczne. Konieczność podjęcia dwutorowych działań terapeutycznych, po pierwsze nad komunikacją w aspekcie społecznym i po drugie- nad komunikacją w znaczeniu zachowania językowego, skłania do poszukiwania metod, dzięki którym te dwa cele będą realizowane.

Najistotniejsza jest indywidualizacja oddziaływań. Wynika to z faktu, że występujące trudności (w zasadzie ich objawy), są charakterystyczne, ale i różne w swym natężeniu dla każdego dziecka.

            Natomiast to, co jest powtarzalne, to rozległość występowania trudności komunikacyjnych obejmująca jej wszystkie sfery. Bardzo dokładnie obrazuje to zestawienie przygotowane przez Mary M. Konstantareas i in.

Tabela 1. Schemat zaburzeń językowych w komunikowaniu się dzieci autystycznych.

Źródło: Mary M. Konstantares i in. 1992, s.73.

Najbardziej zauważalne w kontekście diagnozy i  postrzegania dziecka z autyzmem przez otoczenie są deficyty ilościowe. Należy je rozumieć jako „czubek góry lodowej” , którego przyczyny sięgają dużo głębiej, do elementarnych umiejętności społecznych i komunikacyjnych.

            Podobnie występowanie trudności jakościowych i w pragmatycznym użyciu języka, które często w terapii logopedycznej są postrzegane jako praca skoncentrowana na kompetencjach językowych, ponieważ „dziecko mówi”. Niestety mogą one mieć swoją przyczynę w pewnych lukach rozwojowych, które dotyczą wczesnych umiejętności komunikacyjnych.

Podsumowując, terapia logopedyczna dzieci z autyzmem to proces złożony, który musi być poprzedzony rzetelną diagnozą. Wymaga od logopedy dużej wiedzy z zakresu psychologii rozwojowej i funkcjonowania osób z autyzmem. Jest też wyzwaniem w kontekście pracy własnej nad umiejętnościami terapeutycznymi. Daje jednak możliwość kształtowania umiejętności komunikacyjnych w bardzo szerokim ujęciu, co na pewno jest niebywałym doświadczeniem w pracy zawodowej.

                                                                                   Logopeda- Janina Badziąg-Grabowska